شهرستان هاي مركزي

استان مركزي داراي هشت شهرستان، پانزده بخش، نوزده شهر، شصت دهستان است. شهرستان‌هاي اين استان عبارتند از: اراک، آشتيان، تفرش، خمين، ساوه، شازند، محلات و دليجان.

 اراک:شهرستان اراک از شمال به شهرستان تفرش، از غرب به شهرستان‌هاي همدان و ملاير، از شرق به شهرستان محلات و از جنوب به شهرستان‌هاي خمين و شازند محدود است. شهرستان اراك به مركزيت شهر اراك داراي چهار نقطه شهري به نام‌هاي «اراک»، «سنجان»، «كميجان» و «خنداب» است.  مساحت شهرستان اراک حدود 7178 كيلومتر مربع است و 24/4 درصد از كل مساحت استان را تشكيل مي‌دهد. بعد از شهرستان ساوه اين شهرستان بزرگ‌ترين شهرستان استان است. شهرستان اراک با تخصيص 56/3 درصد از كل جمعيت استان،‌ بزرگ‌ترين  قطب جمعيتي استان است.

مراكز ديدني: آتشكده مزدقان، امامزاده ابراهيم،‌ امامزاده حسن، امامزاده حوا خاتون، امامزاده حسين، امامزاده عبدالله، كودرز، امامزاده محمد بن موسي بن جعفر(ع)، امامزاده محمد عابد، امامزاده هفتاد و دو تن، بناي تاريخي پيرمراد، بناي تاريخي حمام چهار فصل، بناي تاريخي كاروانسراي پارك طبيعت شهيد با هنر، پارك و شهرباني لاله، درياچه قاسم‌آباد، شكارگاه چرّا، شكارگاه هفتاد قله،- شهر زيرزميني زلف‌آباد، غار سفيدخاني، غار وفس، مجموعه تاريخي بازار اراك، مدرسه سپهداري، مقبره آقا نورالدين، غار قلعه جوق، غارهاي انجدان، غار آسيلي، غار طاقچه، غار گيوه‌كش

 آشتيان: شهرستان آشتيان در مركز استان مركزي و در شمال شهرستان اراک قرار دارد و مركز آن شهر آشتيان است. ارتفاع اين شهر از  سطح دريا 1791 متر است و با مركز استان (شهرستان اراک) هشتاد و پنج كيلومتر فاصله دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان‌ تفرش و استان قم و از جنوب به شهرستان‌هاي اراك و محلات محدود است. شهرستان آشتيان با 1348 كيلومتر مربع مساحت كوچك‌ترين شهرستان استان مركزي است. اين شهرستان داراي يك شهر، يك بخش و سه دهستان است.

مراكز ديدني: آتشكده فراجان و فراهان، آب انبار آشتيان، آب انبار گركان، امامزاده اسماعيل، امامزاده عبدالله، امامزاده فاطمه صغري، امامزاده محسن، علي نقي بيگ، قلعه علي نقي بيگ، امامزاده قاسم، منزل استاد دكتر قريب، امامزاده سياوشان  

 

 

تفرش:اين شهرستان در شمال شهرستان آشتيان و جنوب غربي شهرستان ساوه واقع شده و مركز آن شهر تفرش است. ارتفاع اين شهر از سطح دريا 1900 متر است و تا مركز استان 90 كيلومتر فاصله دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان ساوه، از غرب و جنوب به شهرستان اراک و از شرق به استان قم محدود است و حدود 2792 كيلومتر مربع مساحت دارد. اين شهرستان داراي دو شهر، دو بخش و شش دهستان است.

مراكز ديدني: مسجد جامع ششنا، امامزاده حسين، آرامگاه پروفسور حسابي، آب معدنی چشمه گاو، غار پستان، غار دربر چشمه

 خمين: شهرستان خمين جنوبي‌ترين شهرستان استان مركزي محسوب مي‌شود و از شمال به شهرستان‌هاي اراک و سربند، از شرق به شهرستان محلات، از جنوب به شهرستان گلپايگان (استان اصفهان) و از غرب به شهرستان اليگودرز (استان لرستان) محدود است. وسعت اين شهرستان 2267 كيلومتر مربع است و مركز آن شهر خمين با ارتفاع 1800 متر از سطح دريا است و حدود شصت كيلومتر با مركز استان فاصله دارد. شهرستان خمين داراي يك شهر، دو بخش و هفت دهستان است.

 مراكز ديدني: مجموعه تاريخي بيت امام (ره)، امامزاده ابوطالب، امامزاده اسماعيل، رودخانه خمين، امامزاده عبدالله بن علي (ع)

شازند: شهرستان شازند با مركزيت شهر شازند در جنوب غربي استان مركزی واقع است و 2827 كيلومتر مربع وسعت دارد. اين شهرستان از شمال شرق به شهرستان اراک، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان بروجرد (استان لرستان) و از غرب به شهرستان ملاير (استان همدان) محدود است. شهر شازند در ارتفاع 1920 متري از سطح دريا واقع است و با مركز استان سي و سه كيلومتر فاصله دارد. اين شهرستان داراي دو شهر به نام‌هاي «شازند» و «آستانه»، دو بخش و هفت دهستان است.

مراكز ديدني: امامزاده سهل ابن علي (ع)، امامزاده محمد حنيفه، تپه باستاني گل زرد، تپه باستاني گل تپه، تپه و آثار باستاني سرسختي و پاگل، چشمه عمارت، چشمه كيخسرو، غار كيخسرو (شازند)، غار سوله خونزا

دليجان: شهرستان دليجان با مركزيت شهر دليجان در منتهي‌اليه جنوب شرق استان مركزي قرار دارد. اين شهرستان از شمال به استان قم، از جنوب به شهرستان شاهين‌ شهر (استان اصفهان)، از شرق به شهرستان كاشان و از غرب به شهرستان محلات محدود است. اين شهرستان با 2141 كيلومتر مربع مساحت در ارتفاع 1530 متري از سطح دريا قرار گرفته است و فاصلة آن تا مركز استان 125 كيلومتر است. شهرستان دليجان داراي دو شهر به نام‌هاي «دليجان» و «نراق»، يك بخش و چهار دهستان است.

مراكز ديدني: كاروانسراي شاه عباسي، قلعه گبري، كوره آجرپزي، قلعه كيخسرو، ميل نراق، درخت علي زينل، سد زمان سلجوقيان، زيارتگاه بابا پير، مسجد جامع، قلعه وركاني‌ها، ميدان قلعه آجري، بازار شمس‌السلطنه در نراق، مسجد جامع نراق

ساوه: اين شهرستان با مساحت 8855 كيلومتر مربع ـ معادل سي درصد مساحت كل استان مركزي را تشکیل می دهد. در شمال استان قرار دارد و وسيع‌ترين شهرستان به شمار مي‌رود. اين شهرستان از شمال و شمال غرب به شهرستان كرج و استان قزوين، از شمال شرق به شهرستان شهريار، از جنوب به تفرش، از جنوب شرق به استان قم و از غرب به استان همدان محدود است. اين شهرستان با مركزيت شهر ساوه، در ارتفاع 995 متري از سطح دريا قرار گرفته است و با مركز استان 152 كيلومتر فاصله دارد. شهرستان ساوه داراي پنج شهر به نام‌هاي «ساوه»، «زوايه»، «غرق‌آباد»، «مأمونيه» و «نوبران»، چهار بخش و دوازده دهستان است.

مراكز ديدني:مسجد جامع، مناره مسجد جامع، قله تاريخي الوير، تپه الوير، قلعه الوير، قلعه گبري، قلعه آردمين، بناي مسجد انقلاب (قرمز)، كاروانسراي باغ شيخ، پل تاريخي سرحده، امامزاده سيد اسحاق، سر ساوه (الغدير)، غار كوه ساوه (شاپسند)، منارة مسجد سرخ، مسجد بازار ساوه، آب انبار مسجد جامع، تپه‌هاي باستاني در مأمونيه، امامزاده پنج تن در بدچال، مجموعه تپه باستاني آوه

محلات: شهرستان محلات با 2097 كيلومتر مربع در جنوب شرقي استان مركزي قرار دارد و از شمال به استان قم و شهرستان آشتيان، از شمال شرق به شهرستان دليجان، از جنوب به شهرستان‌هاي خمين و گلپايگان (استان اصفهان) و از غرب به شهرستان اراك محدود است. مركز آن شهر محلات، در ارتفاع 1780 متري از سطح دريا قرار دارد و فاصله آن با مركز استان  115 كيلومتر است.اين شهرستان داراي دو شهر به نام‌هاي «محلات» و «نيمور»، يك بخش و دو دهستان است.

مراكز ديدني: بناي باستاني خورهه، آتشكدة آتشكوه، مسجد جامع محلات، امامزاده فضل و يحيي، امامزاده عبدالله، قلعه جمشيدي، قلعه آقاخان محلاتي، چشمه آبگرم محلات، چشمه و پارك سرچشمه محلات