هرمزگان

استان هرمزگان در جنوب ايران و در بين مدارهاي 25 درجه و24 دقيقه تا 28 درجه و 57 دقيقه عرض شمالي و 53 درجه و 41 دقيقه تا 59 درجه و 15 دقيقه طول شرقي واقع شده است. اين استان از شمال و شمال شرقي با استان كرمان از غرب و شمال شرقي با استان كرمان از غرب و شمال غربي با استان هاي فارس و بوشهر از جنوب شرقي با استان سيستان و بلوچستان و از جنوب باآب هاي خليج فارس و درياي عمان همسايه است. اين استان داراي 12 شهرستان، 34 بخش،81 دهستان، 26 شهر و 14 جزيره بزرگ مسكوني.

بخش عمده‌ای از مساحت استان هرمزگان را مناطق کوهستانی در بر گرفته‌اند و کوههای این منطقه ادامه رشته کوههای زاگرس اند که به تدریج از شمال شرقی به جنوب شرقی امتداد می‌یابند. ادامه این رشته همراه با کاهش ارتفاع، به تپه ماهورهای آهکی، گچی و شنی منتهی شده و به زمینهای پست ساحلی خلیج فارس و دریای عمان متصل می گردد. این ناحیه پست ساحلی، در اطراف تنگه هرمز وسعت بیشتری یافته، و شرایط مساعدی برای کشاورزی و صیفی به وجود آورده‌است. با توجه به مشخصات اقلیمی و استقرار استان هرمزگان در منطقه فوق حاره‌ای، گرمی هوا مهم‌ترین پدیده مشهود اقلیمی آن است. استان هرمزگان از مناطق گرم و خشک ایران است و اقلیم آن تحت تأثیر آب و هوای نیمه بیابانی و بیابانی قرار دارد. هوای نوار ساحلی در تابستانها بسیار گرم و مرطوب است و گاهی نیز دمای آن از ۵۲ درجه سانتیگراد تجاوز می‌کند.

مركز استان هرمزگان شهر تاریخی بندرعباس می باشد كه امروزه یكی از 20 شهر بزرگ ایران و مركز فعالیتهای مهم اقتصادی و تجاری كشور محسوب می گردد. بندرعباس به عنوان بزرگترین مبادی ورودی و خروجی كشور نقش بسیار ارزنده ای در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران كه بنادر مهم آبادان و خرمشهر مورد تعدی دشمن قرار گرفته بودند، در زمینه نیازهای وارداتی كشور ایفا نمود. این شهر در فصل مشترك خلیج فارس و دریای عمان روبروی جزایر قشم، هرمز و لارك در فاصله نزدیك تنگه استراتژیك هرمز واقع شده و دارای ظرفیت های درخور توجهی از نظر تاسیسات پیشرفته خدماتی، زیربنایی و اقتصادی می باشد استان هرمزگان یكی از استانهای كشور جمهوری اسلامی ایران است كه در جنوب آن، بین مختصات جغرافیایی 25 درجه و 24 دقیقه تا 28 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 41 دقیقه تا 59 درجه و 15 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. این استان حدود 68 هزار كیلومتر مربع مساحت دارد كه از این نظر هشتمین استان كشور می باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان كرمان، غرب و شمال غربی با استان های فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی 900 كیلومتر دربرگرفته است.

طبق سرشماری سال1385:جمعيت  1403674 نفر
مركز استان: شهر بندر عباس ( جمعيت 379301 نفر)

شهرستانها و جزاير استان هرمزگان عبارتند از:

بندرعباس، بندر لنگه، بندرخمير، حاجي آباد، ميناب، جاسك، رودان، گاوبندي، بستك، جزيره قشم، جزيره كيش، جزیره ابوموسي، جزيره لاوان، جزيره هندورابي، جزيره شتور، جزيره لارك، جزيره هرمز، جزيره هنگام، جزيره سيري، جزيره تنب بزرگ، جزيره تنب كوچك، جزيره فارور و جزيره فاروران.

جغرافیای تاریخی استان هرمزگان با تاریخ و جغرافیای خلیج‌فارس در هم آمیخته است. تا قرن چهارم پیش از میلاد، مدارك پراكنده‌ای بر پایه نوشتارهای تاریخ‌نگاری یونانی درباره خلیج‌فارس وجود دارد. ظاهراً در دوران بسیار كهن، اقوامی در سواحل غربی خلیج‌ فارس و دشت‌های جنوبی و غربی ایران می‌زیسته‌اند. شواهدی نیز مبنی بر پیدایش و توسعه دریانوردی در آن دوران وجود دارد. از جمله می‌توان به دریانوردی بابلیان در قرن هفتم پیش از میلاد، در خلیج‌فارس اشاره كرد. نخستین مدرك قطعی در خصوص دریانوردی در خلیج‌فارس،‌ به زمان نئار خورس یا “نئارك، دریاسالار اسكندر مقدونی، مربوط است. در سال‌های هفتصد و پنجاه الی ششصد و شصت و یك میلادی، منطقه خلیج‌فارس جزو قلمرو خلافت اموی و سپس جزو قلمرو خلافت عباسی (در سال‌های هزار و دویست و هشتاد و پنج الی هفتصد و پنجاه میلادی) بوده است. از اواخر قرن هشتم میلادی كه دوران شكوفایی خلافت عباسی بود، داد و ستدهای دریایی رونق بسزایی یافت. در سال هزار و سیصد میلادی سیف‌الدین پادشاه بومی بندر هرمز از ترس حمله مغول‌ها، بندر هرمز را ترك و به جزیره هرمز (جردم) عزیمت كرد و در آنجا شهر دیگری بنا نهاد. در سال 1453 میلادی هنگامی كه قسطنطنیه به دست سلطان محمد فاتح سقوط كرد، ارتباط زمینی اروپاییان با آسیا گسسته شد. در سال 1497 میلادی، برای اولین بار استعمارگران غربی به فرمانروایی “واسكو دوگاما” در بنادر خلیج‌فارس پیاده شدند. در سال 1506 میلادی پرتغالی‌ها به عنوان محافظت از منافع پرتغال در برابر تجار مصری و ونیزی، به رهبری “آلفونسو آلبوكرك” با هفت‌كشتی جنگی جزیره هرمز را محاصره نمودند. بندر هرمز در این زمان،‌ كلید تجاری خلیج‌ فارس محسوب می‌شد.

استان هرمزگان، از دير باز محل نخستين اجتماع ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستين حکومت های با فرهنگ، در کرانه های آن به وجود آمده است. در کرانه ها و جزيره های هرمزگان، عرب ها، لرها، پارس ها، بلوچ ها، ترک ها و تيره های آميخته به سر می برند، که در اثر آميختن، نژاد ويژه ای را به وجود آورده اند ، که در شهرستان ميناب، به مينابی، . . . سرشناس شده اند. ساکنان محلی بعضی از بندرها و جزيره های استان هرمزگان، عرب زبان هستند که از ديگر نقاط ايران به اين منطقه مهاجرت کرده اند. اينان فرزند عرب زبانان محلی مستقر در ايران می باشند، که ويژگی های جسمانی آنان با عرب ها همسانی ندارد و ايرانی شده اند. لرها، در کرانه های شمالی دريای پارس، از جمله استان هرمزگان به طور پراکنده زندگی می کنند. لرها با لهجه شيرين لری که گونه ای از زبان پهلوی پيشين است، سخن می گويند. شماری از دانشمندان مردم شناس بر اين باورند، که گونه ايرانی ناب، تنها در دو منطقه يافت می شوند: يکی در ميان مردم فارس و ساکنان شمال خاوری خليج فارس، و ديگری در ميان لرها يا کوه نشينان باختر ايران. مردم بندرعباس و برخی از نواحی استان هرمزگان، آميخته ای از فارس، بلوچ، عرب و سياه هستند، که« بندری» يا« عباسی» ناميده می شوند. لاری ها، که در شهرستان لار استان فارس، بندرها و جزيره های ايرانی دريای پارس، از جمله هرمزگان و سرزمين های جنوبی دريای پارس زندگی می کنند، از نجيب ترين تيره های نژاد آريايی به شمار می روند. چنان که هنوز هم با زبان بی آلايش و شيرين پارسی و لهجه دری سخن می گويند. بلوچ ها، در کرانه های دريای مکران، خليج فارس، جزيره ها و بندرهای ايران، از جمله استان هرمزگان زندگی می کنند. نام اين تيره در آثار فارسی «بلوچ» و در آثار عربی «بلوص» نگاشته شده است. مکرانی ها يا مکی ها، بيش تر در ناحيه مکران استان سيستان و بلوچستان و کرانه های دريای پارس، از جمله استان هرمزگان، به ويژه ناحيه جاسک زندگی می کنند و آميخته ای از نژاد هندو، آسوری، افغان و سياه پوست هستند.