روستای نگل (به کردی : Nigill)، مرکز دهستانی به همین نام از توابع بخش کلاترزان شهرستان سنندج مرکز استان کردستان است که درکیلومتر ۶۵ جاده اصلی سنندج به مریوان قرار دارد. روستای نگل علاوه بر وجهه زیارتی آن به علت وجود قرآن خطی، در فصول گرم سال نیز یکی از جذابترین مکان‌های طبیعی و تفریحی در کردستان به شمار می‌رود.
قرآن نگل
قرآن نگل یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان است و نزد مردم منطقه ابعاد معنویی این اثر، ارزشی بسیار دارد. روستای نگل به دلیل وجود این قرآن، روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقه‌مندان آثار مذهبی و تاریخی است.
خط قرآن کوفی و دارای نقطه و اعراب و در قسمت سر سوره‌ها و شماره‌های آیات مطلا و مزین به نقوش گیاهی است. بر اساس شواهد موجود، شیوه نگارش و اعراب‌گذاری آن، احتمال می‌رود این قرآن در سده‌های چهارم یا پنجم هجری قمری نگاشته شده باشد. صفحات قرآن ضخیم و به علت تشابهی که با پوست دارد، در بین مردم به پوست آهو شهرت یافته است. قطع قرآن، رحلی بزرگ، جلد آن چرمی و به رنگ آن قهوه‌ای تیره است.
مردم منطقه پیدا کردن این اثر تاریخی و نفیس را در دوران صفویه و توسط یکی از چوپان‌های روستا می‌دانند و می‌گویند این فرد با رفتن به دامنه طبیعت و دیدن گلی زیبا در فصل بهار به کندن آن اقدام می‌کند و ریشه گل در پایین بوده و برای بیرون آوردن آن به این اثر نفس می‌رسد و در همان مکان مسجدی برای آن احداث می‌کند و روستای نگل نیز چند کیلومتری از محل اصلی خود تغییر کرده و به محل کنونی انتقال یافته است. در مورد این اثر تاریخی در کتاب‌های حدیقه ناصریه و تحفه ناصریه مطالبی به این شرح آمده است:… در یکی از دهات این بلوک که نگل اسم دارد … و در مسیر قدیمی که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهور است، قرآنی در این مسجد هست خیلی بزرگ که به خط کوفی نوشته شده است .
بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر در آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است. به همین دلیل، مردم اعتقاد زیادی به این کلام الهی دارند و قسم دروغ به آن را گناهی بزرگ و نابخشودنی می‌دانند.
وضعیت نگهداری از قرآن
این قرآن هم‌اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف بوده و هیئت امنای مسجد روستا(که در چند سال اخیر به طور کامل بازسازی شده و دارای دروازه‌ای با عنوان دروازه قرآن است)از آن نگهداری می‌کنند.
این قرآن طی سالیان گذشته مورد استفاده عموم بوده و چندین بار نیز به سرقت رفته است به همین دلیل آسیبهای فیزیکی و شیمیایی زیادی مانند پارگی، لکه‌های ناشی از اثر انگشت، امضای یابندگان و… دیده‌است. با توجه به سرقت‌های پیاپی، قرآن مذکور هم‌اکنون در محفظه شیشه‌ای ضد گلوله بدون شرایط محیطی از نظر دما و رطوبت نگهداری می‌شود و نیاز مبرمی به انجام امور حفاظتی و تحقیقاتی احساس می‌شود. قرآن نگل که مرداد ۱۳۸۳ از مسجد روستای نگل به سرقت رفته بود، اواخر آذر ۱۳۸۳ در جهرم در استان فارس کشف شد. سرقت قبلی در سال ۱۳۷۱رخ داده‌بود.اهالی روستای نگل تمایلی ندارند که قرآن در اختیار میراث فرهنگی باشد و ترجیح می‌دهند قرآن در محل اصلی خود یعنی مسجد روستای نگل نگهداری شود.
با توجه به مذاکرات صورت گرفته با اعضاء هیئت امنای مسجد در خصوص حفاظت و مرمت این اثر تاریخی در محل و تقبل هزینه و تأمین مکان مورد نیاز، پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی در نظر دارد با اعزام هیأتی جهت ارایه راهکارهای حفاظتی و مرمتی در محل، نسبت به شروع عملیات حفاظت و مرمت قرآن مذکور اقدام نماید.