شهر تاریخی حریره جزیره کیش شهری مخروبه نشان از رونقی در قدیم

شهر تاریخی حریره جزیره کیش بقايايى در مرکز ساحل شمالى جزيره قراردارد كه به احتمال بسيار قوى به دوره ساسانيان و اوايل دوره اسلامى بر مى گردد . اين بقايا در وسعتى بالغ بر سه کيلومتر مربع ، بازگو کننده اين مطلب است که روزگارى شهرى بزرگ و اباد در اين منطقه وجود داشته و جمعيت کثيرى را در خود جاى مى داده است.

آن چه امروز از اين شهر بر جاى مانده حجمى از معمارى شهرى است اما کمتر و به ندرت طاق ها و پوشش ها و سقف ها سالم برجاى مانده است جز پاره اى موارد که پوشش هاى طاقى شکل سنگى از گزند تخريب در امان مانده است.بقاياى شهر حريره در امتداد ساختمانهاى بندرگاه و دفاتر آن ، قابل ديدن است. طبق نظر سازمان ميراث فرهنگى ، شهر حريره هشتصد سال قدمت دارد.
حمام حريره کیش
حمام در ناحيه شمال غربى خانه اعيانى و با فاصله تقريبى 30 مترى از آن ، دومين بخش از محوطه حريره قرار دارد . اين بخش شامل حمامى است با صحن هاى متعدد و حصار آن با مساحتى تقريبى 500 متر مربع .
به نظر مى رسد اين حمام در نوع خود از قديمى ترين حمام هاى ايران باشد كه طى كاوش هاى باستان شناسى كشف و شناخته شده است . بناى حمام از سنگ هاى قلوه آهكى و مرجانى و ساروج ساخته شده و داراى فضاهاى مختص از جمله گرمخانه ، محل تنظيف ، خزينه ، سربينه مى باشد .

در كف گرمخانه هنگام كاوش ، قطعات سفالى ساده و لعابدار از دوره تاريخى ( ايلخانى و تيمورى ) مى باشد و دليل عمده آن وجود دو خزينه با اختلاف سطح 5/1 متر است كه خزينه قديم تر آن در لايه زيرين قرار دارد و توسط خزينه جديد بريده شده است .
قطعات سفالى ساده دوره ايلخانى كشف شده مربوط به ظروفى است كه در حمام استفاده مى شده است .
با توجه به ظرفيت محدود حمام كه يك حمام كوچك و خصوصى است و با در نظر گرفتن ديوار بيرونى سراسرى كه تا مجموعه عمارت اعيانى كه در جنوب شرقى حمام و بر فراز تپه اى بلند قرار گرفته ، امتداد يافته است به نظر مى رسد كه اين بنا حمامى خصوصى بوده و به صاحب مجموعه اعيانى تعلق داشته است .
در منتهى اليه بخش شمالى شهر حريره ، كنار ساحل بلند صخره اى و با فاصله كمى از دريا ، پستى و بلندى ها ادامه دارد ، كه بقاياى ديوارها ، چاه ها و كانال هاى آب در آن نظر بيننده را به سوى خود جلب مى كند . در ايتدا تصور مى شد كه اين آثار هيچ ارتباطى به هم ندارند و فقط مى شد حدس زد كه اين آثار قسمتى از شهر قديم حريره بوده و به نوعى با فعاليت هاى دريايى ارتباط دارند .
در مجاورت اين آثار ، و در كنار ساحل صخره اى كه تقريباً چهار تا پنج متر از سطح دريا بلندتر است و قسمتهاى زيادى از آن به مرور زمان به دريا ريخته ، تعدادى چاه و پلكانى كه راه به دريا دارد و حفر شده است . قطر دهانه چاه ها اغلب دو متر است و عمق آن تا سطح درياست .

در كناره ساحل شهر حريره و در مجاورت مجموعه صنعتى ، شش چاه و يك پلكان سنگى در بيرون مجموعه و چهار چاه در داخل مجموعه كه در حين حفارى ديده شد وجود دارد .
اين چاه ها به كانال هاى زيرزمينى راه مى بايد كه دهانه آنها در مقطع ساحل صخره اى مثل دريچه اى رو به دريا باز مى شود . اين كانال هاى افقى و زيرزمينى چاه ها را در گوشه و كنار مجموعه صنعتى و جتى داخل اتاق ها و راهروها هم حتى مى توان ديد . عملكرد اين مجموعه جالب چندان مشخص نيست . ولى آنچه مسلم است ارتباط مستقيم با فعاليت هاى صيادى و صيد ماهى ، مرواريد و مرجان داشته و براى دسترسى آسان تر به دريا ساخته شده است .
در دهانه خليجى كه در سمت شرق اين مجموعه قرار گرفته توده هاى صدف ها و گوش ماهى هاى شكار شده را مى توان ديد كه نشانه ى فعاليت هاى صيادى مخصوصاً صيد مرواريد در گذشته است .
اتاق هايى با كف شيار دار حريره :
يكى از فضاهاى جالب توجه مجموعه صنعتى شهر حريره ( اتاق با كف شيار دار ) است .
اين اتاق كف كاملاً عجيب و ناشناخته اى داشته به اين معنى كه با شيب ملايم از شمال به جنوب امتداد مى يافت و كف آن به صورت در اصطلاح گرده ماهى (اصطلاح بومي) و يا بالشتك با ملاتى از نوع تركيب پودر سنگ هاى مرجانى و آهك و نوعى ساروج شكل گرفته بود .
اين ويژگى در هيچ يك از محوطه ها و تپه هاى باستانى و تاريخى و اسلامى ايران كشف و شناخته شده نيست . وقتى از چند نفر از مركز پرورش صيد مرواريد كيش در مورد اين نوع معمارى پرسيده شده ، چنين نظر دادند اين عنصر معمارى كه با شيبى ملايم به حوضچه اى كوچك با ابعاد 1×1متر يا 1×5/2 مترو عمق نيم متر ختم مى شود ، ارتباط با فعاليت هاى صيد مرواريد دارد و در سطح آنها صدف ها را خشك كرده و به آب مى بسته اند تا مرواريد هاى ريز را نيز بتوان به دست آورد .
اما اگر چنين بود مى بايست آثار و بقاياى صدف ها در سطح اين شيارها و يا در حوضچه ها باقى مانده باشد ، اما چنين نيست .
سرانجام با نظرخواهى از باستان شناسان ، آقاى رمى بوشارلا ، باستان شناس فرانسوى كه تجربه و سابقه كار ممتد در ايران و امارات متحده عربى دارد ، نظر دارد كه اين تأسيسات صرفاً جهت استحصال (حاصل)شيره خرما بوده و نمونه اى از آن در كاوش هاى وى در امارات به دست آمده است .
شايد اگر به مردم بومى جزيره كيش مراجعه مى شد ديگر فضاى اين اتاق آنقدر عجيب و ناشناخته نبود
در يكى از بازديدهايى كه توسط هيئت علمى و به راهنمايى بوميان انجام شد يكى از بوميان اظهار داشت كه تا قبل از تخريب خانه هاى ماشه ، انبارهايى با كف جوى و پشته – نظير آنچه كه هم اكنون در بخش كارگاهى شهر حريره ديده مى شود – در اغلب خانه هاى بزرگ وجود داشت و از اين انبارها براى نگهدارى خرما استفاده مى شد.
بنا به گفته بعضى ها اين خرما ها بر روى هم انياشته و فشرده مى شد و به وسيله راه هاى كوچكى به صورت راه آب شيره به طرف خمره هاى بزرگى كه در زير اين راه آبها قرار مى دادند منتقل شده و شيره خرما جمع آورى مى شد .