استان آذربايجان غربي با احتساب درياچه اروميه حدود 43660 كيلومتر مربع مساحت دارد. اين استان كه در شمال غرب ايران واقع شده 2/65 درصد از مساحت كل كشور را تشكيل مي‌دهد.
استان آذربايجان غربي از طرف شمال و شمال شرق با جمهوري آذربايجان و ارمنستان، از غرب با كشورهاي تركيه و عراق، از جنوب با استان كردستان و از شرق با استان آذربايجان شرقي و زنجان همسايه است. بر اساس آخرين آمار تقسيمات كشوري اين استان داراي 12 شهرستان، 28بخش، 14 شهر، 103 دهستان و 3227 آبادي داراي سكنه مي‌باشد و مركز آن شهر تاريخي اروميه است. شهرستان‌های این استان شامل ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، خوی، سردشت، سلماس، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده، چالدران و شاهین‌دژ می باشد.

محيط طبيعي

استان آذربایجان غربی به علت قرار گرفتن در عرض جغرافیایی نسبتا بالا و وجود کوههای بلند در آن، استانی سردسیر است. دمای هوای این استان در تابستان معمولا از 40 درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند و در زمستان گاهی به 30- درجه نیز می رسد آب و هوای این استان در زمستان بسیار سرد وبارش برف سنگین است. شهرستان سردشت در جنوب استان آذربایجان غربی (با بیش از 900 میلی متر بارش سالیانه) و شهرستان خوی در شمال این استان (با حدود 240 میلی لیتر) به ترتیب بیشترین و کمترین میزان بارش سالیانه را دارند. وجود چشمه های آب معدنی و بارندگی زیاد، از دیگر ویژگی های آب و هوایی این منطقه است.

این استان يكي از مناطق كوهستاني كشور است و توپوگرافي متنوع و گسترده‌اي دارد. بر اساس ساختار طبيعي استان، اكوسيستم‌هاي ويژه‌اي از تركيب گياهان در سطوح مختلف پوشش گياهي در اشكورهاي مختلف توپوگرافي به وجود آمده است كه اهم آن‌ها به شكل جنگل‌ها و مراتع خودنمايي ميكنند. اين استان عمدتاً تحت تاثير جريان هواي مرطوب اقيانوس اطلس و درياي مديترانه است، ولي در برخي از ماه‌هاي زمستان، توده هواي سردي از اطراف شمال، هواي مديترانه‌اي آن را متاثر كرده و موجب كاهش قابل توجه دما مي‌شود.

زبان و گويش

در آذربایجان غربی زبان های ترکی و آذری و کردی، زبان های اصلی را تشکیل می دهند و اقلیتها به زبان های آشوری و ارمنی و کلیمی تکلم می نمایند.

 زبان ترکی آذری
ریشه این زبان مربوط به مادهاست که در اثر گذشت زمان تحت تاثیر زبان های فارسی، عربی و ترکی قرار گرفته است. زبان مادی که از ریشه زبانهای هند و اروپایی بوده است، پیش از اسلام تغییر چندانی نیافته بود، ولی تکامل و تحول پیدا کرده بود،  پس از ظهور اسلام تحت تأثیر زبان عربی و فارسی قرار گرفته است. از اوایل قرن سوم هجری، کم کم پای امرای ترک آسیای مرکزی به آذربایجان باز شده و از قرن پنجم هجری هجوم و مهاجرت تیره های مختلف ترک به این سامان آغاز گردید. در نتیجه اختلاط زبان ترکی آسیای مرکزی با فارسی آذری، زبان ترکی آذری پدید آمده است. کسانی هم بودند ریشه زبان آذری باستانی را فارسی و هند و اروپایی نمی دانند، مانند خطیب تبریزی، ناصر خسرو، حکیم نظامی، یاقوت حموی و مسعودی.

 زبان کردی
1000 سال پیش از میلاد مسیح، آریایی ها به زبان اوستایی تکلم می کرده اند که پدر تمام زبان های مادی، پارسی و هندی بوده است، زبان کردی هم از ریشه های زبان اوستایی است.

نژاد
با توجه به مطالعات باستان‌شناسي و تاريخ، سابقه سكونت در اين نقطه از ايران زمين به هزاره‌ نهم ق.م باز مي‌گردد. در هزاره‌هاي دوم و سوم ق.م حكومت‌هايي در اين سرزمين شكل گرفت كه هنوز آثاري از آن‌ها در تپه‌هاي باستاني وجود دارد. بعدها با ورود اقوام آريايي و اختلاط آن‌ها، اين نژادها در هم آميختند. پس از اسلام نيز اقوام ديگري از جمله تركان و مغولان در اين سرزمين سكني گزيدند و با مردمان آن درآميختند.

مذهب
بيشتر مردم آذربايجان غربي مسلمان و شيعه اثني‌عشري هستند. مذهب تشيع در اروميه و شهرهاي شمالي اين استان و تسنن در نواحي جنوبي آن متداول است. همچنين ساير اقليت‌هاي مذهبي از جمله ارامنه و آسوريان نيز از پيش از اسلام در اين منطقه زندگي مي‌كنند. درحال حاضر عده‌اي از برادران و خواهران كليمي مذهب نيز در آذربايجان غربي ساكن هستند.