باغنظر نام باغ و محلهای است که خواجه علیقلیخانافشار در سال ۱۱۵۰ هجری قمری، در جنوب غربی شهر کازرون فارس و به فاصلهٔ کمی از شهر احداث کرده که با گسترش شهر اکنون درون شهر قرار گرفته است.
صدرالسادات کازرونی در کتاب آثارالرضا دربارهٔ این باغ و باغهای دیگر کازرون مینویسد:
«درختان خوب و مرغوب با اسلوب، از پنجاه (یا ۱۵۰؟) سال قبل تا امروز و به ردیف غرس شده و رده بسته که چشم روزگار در مملکت ایران مانند نارنجستان کازرون، باغ و نارنجستانی ندیده.»
فرصتالدوله شیرازی (۱۲۷۱/۱۳۳۹ق) در کتاب آثارعجم دربارهٔ این باغ مینویسد:
«باغ نظر کازرون مشهور آفاق است و این فقیر سه روز و سه شب در آن باغ مسکن داشتم و از درختهای نارنجش محظوظ بودم.» و در جای دیگر مینویسد:
«و قریب به شهر باغی است مسمی به باغنظر به غایت دلگشا و به نهایت جانافزا. اشجار آن تمام نارنجهای بلند قامت قویپیکر است که کمتر در فارس درخت نارنج بدان جثه و تنه دیده میشود.»
محمدحسین رکنزاده «آدمیت» در کتاب «فارس و جنگ بینالملل» دربارهی پیدایش این باغ در سال 1338 هجری قمری مینویسد: «باغنظر، از باغهای قدیم و نشاطانگیز کازرون است که به داشتن درختهای نارنج کهنسال در تمام فارس شهرتی بسزا دارد و از تفرجگاه اهل ذوق و معرفت میباشد. نگارنده در سال 1338 هجری قمری، شبی را در آن باغ به روز آورده و سحرگاهان از بوی دلاویز بهار نارنج محظوظ و مسرور گشته است.»
سیدمحمدتقی مصطفوی هم در کتاب «اقلیم پارس» از این باغ اینگونه یاد میکند: «باغنظر، در خارج شهر و در جانب جنوبی شاهراه کازرون به بوشهر است که به واسطهی دارا بودن درختهای نارنج بلند و کهنسال و تنومند معروف میباشد.»
علینقی بهروزی کازرونی دربارهی باغنظر کازرون مقالات متعدد و مفصلی در نشریات تهران و شیراز به چاپ رسانیده است؛ از جمله مقالات «باغنظر کازرون» مندرج در مجلهی تغما (سال 28 شمارهی 9) و روزنامهی پارس (شمارهی 4286-28/4/1358). آن مرحوم در یکی از مقالاتش مینویسد:
حاج علیقلیخان افشار کازرونی در سال 1207 هجری قمری باغنظر و رقبات دیگری شامل پنج قطعه زمین، چهارمزرعه، چهارآسیاب و شش قنات را وقف کرد و تولیت آنها را به خواجه رضاقلیخان، فرزند خواجه حسنعلی افشار محول داشته است.»
فضلای ارجمند و محققان دانشمند آقایان محمدجواد بهروزی، منوچهر مظفریان، علیاکبر عبدالهی و دیگران نیز مطالب ارزشمندی دربارهی باغنظر کازرون در کتاب «شهرسبز» (ص45)، رسالهی «جغرافیای کازرون» (ص7) و روزنامهی اطلاعات 27 (مقالهی باغستانهای فارس، دریچههای بهشت) نوشته و چاپ کردهاند که در خور اهمیت وافر است.
در کنار درب ورودی و قدیمی باغنظر گودال عمیقی بود که در سال 1310 هجری قمری به وسیلهی حسینقلیخان «نظامالسلطنه» احداث شده و مادهی تاریخ آن، اثر شیخ محمدخان ایزدیکازرونی، روی یک قطعه سنگ مرمر و بر پیشانی باغ نصب گردیده بود. این گودال عمیق از آب قنات پر میشد و به صورت دریاچهی مصنوعی نسبتاً کوچکی در آمده بود و خیلی زیبا و تماشایی بود. این برکه بعدها خشک و بیمصرف ماند که به «گود باغنظر» معروف بود و در سالهای اخیر از آوار پر شده و روی آن بناهای مسکونی ساخته شده است. در سمت راست درب چوبی سابق باغ نیز آب انباری بود که بعد از خشک شدن برکهی مزبور بنا شده بود و در تعمیرات و تغییرات جدید باغ آب انبار مذکور هم از میان رفته است.
باغ نظر به باغ هایی گفته می شده که برای استفاده مردم از فضای سبز آن مورد استفاده قرار می گرفته است. حافظ در بیتی این گونه باغ ها را زیباترین باغ های جهان معرفی کرده و می گوید:
جان فدای دهنش باد که در باغ نظر | چمن آرای جهان خوشتر از این باغچه نیست |